بیوگرافی استاد سعید ساهر

شاید روزی نباشد که در برنامه ماهیگیری به اساتید مختلف برنخوریم، شاید در استفاده از واژه استاد خیلی ولخرجی کرده‌ایم اما با این وجود یافتن استاد واقعی کار سخت و دشواری است. تحمل سالیان سختی و مشقت در یادگیری انواع سبک‌های ماهیگیری، داشتن سبک منحصر به فرد، سالیان آموزش به دیگران، داشتن تالیفات و مقالات متعدد و اخلاق‌مداری گوشه‌ای از ویژگی‌های یک استاد واقعی است. با این پیش‌زمینه قصد داریم در این مقاله جناب آقای سعید ساهر (سعید بیدار) که بنده شخصا در زمینه ی فلای‌ فیشینگ آموزش‌ها و کمک‌های بسیاری را از ایشان دریافت کرده‌ام را معرفی نماییم.

سعید ساهر، سالیان طولانی با وجود همه‌ی سختی و کاستی‌ها در راستای اشاعه ماهیگیری ورزشی تلاش نمود و شاگردان بسیاری را آموزش‌ دادند. مقالات متعدد در کنار کتاب ماهیگیری اسپرت از تالیفات ایشان هستند. استاد ساهر سالیان درازی را دور از خانه در کنار رودخانه‌های مختلف ایران زندگی کردند و علم خود را در این زمینه تکمیل نمودند.

در زمینه ساخت پشه (فلای تاینگ)، استاد ساهر علاوه بر مهارت و چیره‌دستی و وسواس در استفاده از بهترین متریال‌ها از موهبت دیگری به نام هنر دست برخوردارند که بنده در طول 15 سالی که به فلای فیشینگ می‌پردازم، نظیر پشه‌های استاد را در هیچ کجای دنیا ندیده‌ام.

شاید هنر نقاشی و مجسمه‌سازی که استاد از کودکی داشته‌اند به ساخت پشه‌های ایشان کمک زیادی کرده‌باشد.امیدوارم فلای کاران ایران، قدر استاد ساهر را نکو دانسته و از هنر ایشان کمال استفاده را ببرند.

آشنایی با استاد ساهر و داشتن مجموعه‌ای از پشه‌های استاد در فروشگاه کوه باما باعث افتخار بنده بوده و هست.

در این مقاله بیوگرافی استاد ساهر را از زبان ایشان می خوانیم.

بیوگرافی استاد سعید ساهر از زبان ایشان

من ماهیگیری را از سن خیلی پایینی شروع کردم. پدرم شاعر، جغرافی‌دان و فردی طبیعت دوست و مادرم از یک خانواده قدیمی قاجار بود. من همیشه داستان‌های ماهیگیری را از دایی‌هایم می‌شنیدم. صید ماهی با چوب و قلاب جزئی از فرهنگ خانوادگی‌شان بود و عکس‌های زیادی از آن می دیدم. در کودکی به خاطر علاقه پدرم به گردش و طبیعت زمان زیادی را در طبیعت سپری کردم، تا این که اولین ماهی‌ام که یک قزل‌آلا خال قرمز بود را در رودخانه لیقوان با چوب و چرخی که خودم ساخته بودم در دوازده سالگی گرفتم. من از وقتی وزن ماهی را روی نخ احساس کردم و فلس های درخشان آن را دیدم عاشق این ورزش شدم. من در دوران نوجوانی مرتبا به رودخانه لار می‌رفتم و ماهیگیران خارجی که اکثرا با روش فلای فیشینگ کار می کردند را نظاره می‌کردم. در آن دوران رودهای زیادی ماهی دار شد و ماهیگیری رونق زیادی گرفت. بسیاری از سفیران و خارجیانی که در آن زمان در ایران بودند به صورت ورزشی در رودخانه و سرچشمه‌های متعدد لار ماهیگیری می‌کردند.

زنی خارجی داشت با چوب و چرخ پشه در کنار رود ماهیگیری می کرد. من محو تماشای حرکات نخ در هوا بودم. بعدها که با او آشنا شدم فهمیدم اهل ایرلند و نامش الیزابت است. او سه پشه را از جعبه پشه‌اش در آورد و به من هدیه کرد. تماشای این پشه‌ها چنان ذوق و شوقی در من ایجاد کرد که سعی کردم با ابزار ابتدایی ساخت خودم و پرهایی که یواشکی از بالش مادرم کش می‌رفتم آنها را تقلید کنم. من ساعت‌ها در کنار رود می‌ماندم تا هچ می فلای ها (hatch may fly) را ببینم و گاهی آنها را می‌گرفتم تا پیش از تقلید از شکل آنها در خانه، رفتارشان را مطالعه کنم.

رشته تحصیلی من هنرهای زیبا بود و یکی از دلایل علاقه من به فلای فیشینگ این بود که به طبیعت احساس نزدیکی زیادی داشتم. علاقه و کنجکاوی من در طبیعت باعث شد در کنار ماهیگیری علاقه زیادی به شناخت حشرات پیدا کنم. از این رو مطالعات زیادی در مورد حشرات آبزی انجام دادم و حتی سعی کردم جدول‌هایی برای هچ‌های فصلی در رودها تهیه کنم ولی با توجه به شرایط و کمبود امکانات در آن زمان در این کار موفق نشدم، ولی این دانش را در کار پشه‌بافی به کار گرفتم.

کتاب ماهی‌گیری استاد ساهر (ماهی‌گیری اسپرت)

در آن زمان به سختی می‌شد در مورد فلای فیشینگ اطلاعات پیدا کرد ولی من موفق شدم با دسترسی به چند مجله و کتاب انگلیسی زبان و تجربیاتی که کسب کرده‌بودم اولین کتاب ماهیگیری در ایران به نام ماهیگیری اسپرت را در سن هفده سالگی تالیف و با نام مستعار سعید بیدار در سال 1356 منتشر کنم.

این کتاب که شامل انواع اطلاعات در مورد ماهیگیری بود، تکیه زیادی هم روی فلای فیشینگ داشت. در آن به انواع پرتاب، انواع پشه‌ها و روش‌های انجام فلای فیشینگ اشاره کرده بودم. کتاب ماهیگیری اسپرت بسیار مورد توجه ماهیگیران قرار گرفت و بارها تجدید چاپ شد. در عین حال به بازار لوازم ماهیگیری هم رونق زیادی بخشید. من در چاپ‌های مجدد کتاب هر بار اطلاعات بیشتری را به آن اضافه کردم. بیشتر تصاویر گرافیکی و صفحه آرایی و طرح جلد چاپ‌های مختلف به عهده خودم بود. این کتاب برای خیلی از ماهیگیران به یک مرجع تبدیل شد و ماهیگیران زیادی را با روش فلای فیشینگ آشنا کرد.
از دوران نوجوانی برای ماهیگیری به مناطق متعددی سفر داشتم و در رودهای کوچک و بزرگ، دریاچه‌ها و آب‌های حتی مناطق بکر ماهیگیری و اکتشاف کردم، از لار، گهر، بازفت و سرشاخه‌های آن گرفته تا سرچشمه‌های رودهای جنگلی شمال که به دریای خزر می ریختند. گاهی بیش از یک ماه در کنار دریاچه گهر می‌ماندم و ماهیگیری می‌کردم. در طول این سال‌ها علاوه بر قزل آلا ماهی‌های مختلفی را با پشه گرفتم. از جمله اردک ماهی، اورنج، سوف، کپور، ماش ماهی و بسیاری گونه‌های دیگر، از جمله برخی ماهی‌های آب شور در خلیج فارس.

در چند سالی که در کهگیلویه و بویراحمد و در میان عشایر زندگی کردم و مشغول نقاشی و عکاسی در آن ناحیه بودم، هر روز به رودخانه بشار می‌رفتم که تازه ماهی‌دار شده‌بود. این هم زمان بود با ماهی‌دار شدن بسیار از رودهای دیگر در نقاط مختلف ایران، مثل بازفت و سرشاخه‌هایش.

من هفده سال در کنار دریاچه ولشت خانه و مزرعه داشتم و در این دوران خیلی اوقات به صید اردک‌ماهی با پشه‌های تجربی خودم می‌پرداختم. به دلیل رهاسازی اردک ماهی‌های بالغ و مولد که در این دریاچه انجام گرفته‌بود و به خاطر بکر بودن آن و وجود طعمه‌های زیاد برای این ماهی، اردک‌ماهی‌ها در مدت کمی به سایزهای بزرگ رسیده‌ بودند. یک بار هم در آنجا موفق به صید ماهی سفید حدود 75 سانتی با میج شماره 18 شدم که برایم بسیار جالب بود.

من کار پشه‌بافی را به صورت یک حرفه از سن پایینی آغاز کردم و چون در آن زمان در هنرستان هنرهای زیبا تحصیل می‌کردم، از فروش این پشه‌ها به فروشگاه‌های متعدد در خیابان فردوسی و فروشگاه معروف آرا و هاراطونیان وسایل نقاشی و تحصیل خودم را تامین می‌کردم و مابقی را به سفرهای ماهیگیری به نقاط مختلف اختصاص می‌دادم.

پشه‌های اختصاصی استاد ساهر

من بر اساس تجربه و با توجه به شرایط آب‌های ایران پشه‌های متعددی را به بازار معرفی و ارائه کردم، از جمله چندین طرح اختصاصی خودم که بسیار موفق بودند، از جمله Master Bait در رنگ‌های مختلف و Streamer BB و Torpedo که بسیار موفق بودند. من طرح‌های اختصاصی فراوانی دارم ولی به دلیل عدم اجرای قانون کپی رایت در ایران آنها را به نمایش نگذاشته‌ام، چون کارهای اورجینال من بارها توسط اشخاص متفاوت به طور نادرست کپی برداری و به نام من در بعضی فروشگاه‌ها به معرض فروش گذاشته شده است.

تاسیس اولین باشگاه ماهیگیری در ایران

یکی از فعالیت دیگر من در حوزه ترویج فلای فیشینگ، همکاری در تاسیس اولین باشگاه ماهیگیری بگیر و رها کن در ایران بود که باشگاه طبیعت نام داشت. در سال 1380 با همکاری چند تن از دوستان، از جمله مرحوم محمد علی اینانلو، آقای جمالی بحری، دکتر نجفی و مهندس یزدانی توانستیم با اخذ مجوزهای لازم از سازمان حفاظت محیط زیست باشگاه را در کنار رودخانه لار تاسیس کنیم و دو کیلومتر از رودخانه در محدوده گزل دره را مدیریت نماییم.

در آنجا بگیر و رها کن با قلاب های بدون خار و به صورت قانون مند و حرفه‌ای انجام می‌شد. کمپی که در آنجا برپا کرده بودیم دارای امکانات مناسب برای اسکان ماهیگیران و گاردهایی برای محافظت و نظارت روی ماهیگیران بود. هرکس در هر روز فقط می توانست یک ماهی را نگه دارد. تمامی ماهیگیران باید برای عضویت در باشگاه، باید ابتدا در کلاس‌های آموزش پایه‌ای ماهیگیری و بگیر رها کن و دوره آشنایی با مقررات کمپ شرکت می‌کردند و پس از دریافت مدرک تاییدیه عضو باشگاه می‌شدند. اعضای باشگاه به تدریج به 350 نفر رسید.

من در تمام این  سه ماه در کمپ حضور داشتم و آن را را مدیریت می‌کردم. حتی شب‌ها برای پیشگیری از صید غیرمجاز توسط متخلفان، با گاردهای باشگاه به گشت می‌رفتم. اما این پروژه مخالفانی داشت و متاسفانه بخش عمده این مخالفت‌ها به خاطر تضادی بود که این گونه فعالیت های اجتماعی با منافعشان داشت. این افراد نه تنها از این طرح حمایت نمی کردند بلکه به هر شکلی که می توانستند سعی در تعطیل کردن این گونه فعالیت ها داشتند و انواع موانع را پیش روی افرادی گذاشتند که بی شائبه برای شکل‌گیری چنین فعالیت‌های اجتماعی تلاش می‌کردند. علی رغم ناملایماتی که در این مدت بر من گذشت، خوشحالم که فرهنگ بگیر و رهاکن به صورت یک ارزش در بین ماهیگیران طبیعت دوست و با فرهنگ پا گرفت و تداوم یافت.

من در طول سال‌ها افراد زیادی را به فلای فیشینگ و بگیر و رها کن تشویق کردم، این روش را به علاقه مندان در سنین مختلف آموزش دادم و وسایل فلای فیشینگ را برای برخی مهیا کردم. عده زیادی در کنار من آموزش پشه‌بافی دیدند و هنوز هم کلاس‌های پشه بافی من دایر هستند که حشره‌شناسی همیشه جزئی اساسی از این کلاس‌هاست. از آنجایی که ترویج فلای فیشینگ و فرهنگ ماهیگیری برای من اهمیت زیادی دارد، از سال‌ها پیش کار وبلاگ نویسی را شروع کردم و در آن به موضوعات مختلف فلای فیشینگ، از حشره‌ شناسی و روش‌های کاربرد پشه‌ها گرفته تا معرفی ماهی‌های ورزشی آب‌های شور و شیرین و آموزش پرتاب پرداختم. در عین حال مقالات آموزشی و تخصصی فلای فیشینگ را به مجلات ماهیگیری و شکار ارائه می‌کنم که در طول دو سال اخیر در مجله شکار و ماهیگیری به چاپ رسیده است. همچنین در حدود پانزده سال پیش برای اولین بار کلاس های ماهیگیری را در چند موسسه اکوتوریسم مانند موسسه طبیعت و موسسه اکوتور برگزار کردم که مورد استقبال زیادی قرار گرفت. من در این کلاس‌ها ماهیگیری را به صورت تئوری و عملی تدریس می کردم و تکیه زیادی بر فلای فیشینگ داشتم. برای آموزش پرتاب کلاس‌ها به صورت میدانی و خارج از کلاس انجام می شد.

کلام آخر

متاسفانه در سال‌های اخیر اکثر رودها و دریاچه‌ها به دلیل وقوع سیل، صید بی رویه و خشک سالی و عدم مدیریت از دسترس ماهیگیران خارج شده‌اند و ماهیگیران به ناچار به برکه‌های مصنوعی روی می‌آورند. فلای فیشینگ عرصه ایست برای برخورد نزدیک یک ماهیگیر با طبیعت سرزمینی خود و فراگیری رازهای نهفته در آن. فلای فیشینگ تعامل با طبیعت است و ویژگی‌های گوناگون و با ارزشی برای ایجاد مبادی فرهنگی و وابستگی‌های سرزمینی در هر ملتی دارد. یک فلای فیشرمن به تدریج با شیوه های نوین تعامل با طبیعت آشنا می‌شود، به مرور زمان با آن انس می‌گیرد و این تعاملات را به عنوان بخش مهمی از رفتار جاری خود در زندگی نهادینه می‌کند. چنین فردی زندگی در طبیعت و رودخانه را می‌آموزد و خود به تدریج حافظ آن تبدیل می‌شود. یکی از مهم ترین حلقه‌های موثر در شکل گیری چنین فرهنگی در این گونه فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی، شکل گیری و تداوم فعالیت‌های تشکل های مردمی یا ان جی او هاست و تا زمانی که این تشکل‌ها جایگاه قانون مند خود را نیابند و به تربیت نیروی انسانی معتقد به شیوه‌های زندگی سازگار با طبیعت اقدام نکنند، این به عنوان حلقه مفقوده باقی می‌ماند و این بخش از فعالیت‌ها در شکل گیری و ایجاد آثار مثبت ناکام می‌مانند. متاسفانه در این سال‌ها با توجه به شرایط موجود، این فرهنگ کم کم رنگ باخته و فلای فیشینگ به سوی روش‌های غیر ورزشی و تجملی رفته است. این نگرش به ماهیگیری با روح حاکم بر این ورزش زیبا تناسب چندانی ندارد و به جای تکیه بر جنبه‌های مثبت، معطوف به جنبه‌های فرعی و کم اهمیت شده است. ورزش ماهیگیری با پشه باید طوری در اذهان ترویج شود که امری سخت و دشوار و غیر قابل دسترس تلقی نگردد. با ادامه چنین روندی متاسفانه کم کم صید در روخانه‌های زیبا می‌تواند تبدیل به یک نوستالژی شود. با این وجود باید امیدوار باشیم که ماهیگیران برای به دست آوردن حق خود در استفاده از این مواهب طبیعی با همکاری و هم‌فکری، به دور از حاشیه‌ها تلاش کنند. به امید روزهای خوب.